Bệnh sởi: các biến chứng nguy hiểm có thể gặp phải và cách phòng ngừa

Bệnh sởi là bệnh nhiễm trùng do virus sởi gây ra, lây lan nhanh qua đường hô hấp, thường gặp ở trẻ nhỏ. Bệnh kèm theo sốt, ban đỏ và có thể dễ dẫn đến các biến chứng nguy hiểm như viêm phổi, viêm não, viêm thanh quản, tiêu chảy và suy giảm miễn dịch. Tiêm vắc xin sởi và cách ly người bệnh là biện pháp phòng ngừa hiệu quả.

1. Khái quát sơ bộ về bệnh sởi

Sởi gây nên bởi virus sởi, là bệnh lý lây truyền qua đường hô hấp, chủ yếu bùng phát vào mùa đông xuân, ở trẻ em dưới 5 tuổi. Người lớn cũng có thể mắc bệnh nhưng tỉ lệ thì ít hơn so với trẻ em.

Bệnh có biểu hiện đặc trưng là khởi phát với tình trạng sốt, viêm long đường hô hấp, viêm kết mạc, ... Sau sốt 2 ngày, người bệnh thường xuất hiện các hạt Koplik ở lớp niêm mạc bên trong má. Sự xuất hiện của hạt Koplik là là dấu hiệu đặc hiệu để chẩn đoán sớm bệnh sởi . Ban trong bệnh sởi xuất hiện theo trình tự bắt đầu từ sau tai, gáy sau đó xuất hiện ở vùng trán, má. Sau giai đoạn này, ban sởi sẽ nhanh chóng lan khắp toàn bộ vùng đầu - mặt - cổ và thân mình. Khi ban mọc đến 2 chi dưới thì những nốt ban trên vùng đầu mặt cũng bắt đầu bay. Sau 1 tuần, các nốt ban sởi có xu hướng nhạt màu rồi lặn dần theo trình tự khi ban mọc.

2. Những biến chứng có thể xảy ra khi mắc bệnh sởi

Trẻ nhỏ mắc bệnh sởi hoặc người lớn bị sởi có hệ miễn dịch yếu thường tăng nguy cơ gặp phải biến chứng nguy hiểm:

2.1. Biến chứng sởi trên đường hô hấp

Viêm phổi là một trong những biến chứng phổ biến và nguy hiểm nhất của bệnh sởi, nhất là khi xảy ra với trẻ dưới 5 tuổi và người cao tuổi. Viêm phổi thường xuất phát do sự tấn công của virus sởi vào phổi hoặc bội nhiễm vi khuẩn khi suy yếu miễn dịch sau sởi.

Viêm phổi gây nên các triệu chứng: sốt cao kéo dài, thở nhanh và nông, khó thở, đau ngực, đôi khi có thể kèm ho khan hoặc ho có đờm.

Viêm phổi do sởi là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong ở trẻ em mắc bệnh sởi do tình trạng suy hô hấp. Nếu không được điều trị kịp thời, viêm phổi có thể dẫn đến tử vong trong thời gian ngắn.

Viêm phế quản - phổi là biến chứng xảy ra do bội nhiễm, thường xuất hiện sau khi ban sởi mọc. Biểu hiện nặng ở trẻ là tình trạng sốt cao, khó thở, tăng bạch cầu, nghe phổi phát hiện âm ran phế quản, có nốt mờ rải rác hai bên phổi trên phim chụp X-quang. Đây là trường hợp biến chứng nguy hiểm, dễ gây suy hô hấp và tử vong, đặc biệt là ở trẻ nhỏ.

Viêm thanh quản là cũng là biến chứng nguy hiểm của bệnh sởi, hay gặp ở trẻ nhỏ. Trong giai đoạn sớm, sau khi ban sởi bắt đầu mọc, trẻ sẽ gặp biến chứng này với triệu chứng điển hình là cơn khó thở do co thắt thanh quản. Ở giai đoạn muộn, biến chứng viêm thanh quản thường do bội nhiễm, xuất hiện sau khi ban mọc, chủ yếu xảy ra ở trẻ bị sởi nhiễm phế cầu, liên cầu,... Tình trạng này tiến triển nặng sẽ gây sốt cao, khó thở, khàn tiếng, tím tái, ho ông ổng,...

Viêm tai giữa do sởi biến chứng thường xảy ra ở trẻ nhỏ, gây nên tình trạng ban sởi đã lặn nhưng trẻ vẫn bị sốt hoặc trẻ bị sốt lại sau khi bay hết ban sởi.

2.2. Biến chứng thần kinh

Viêm não - màng não - tủy cấp dễ để lại di chứng nặng nề, nguy hiểm nhất là nguy cơ tử vong, dễ gặp ở trẻ trong độ tuổi đi học. Biến chứng này thường xuất hiện vào giai đoạn ngày 3 - 5 khi ban mọc. Các triệu chứng của biến chứng viêm não - màng não - tủy cấp khởi phát rất đột ngột, trẻ sốt cao, mê sảng ảo giác, có thể bị co giật, lú lẫn, trằn trọc hoặc hôn mê, loạn hướng, bị liệt một bên chân tay hoặc nửa người, có triệu chứng ngoại tháp: tăng trương lực cơ, run, múa vờn, múa giật,... thậm chí còn bị rối loạn phản xạ, dương tính với Babinsky.

Viêm màng não là biến chứng thần kinh khác của bệnh sởi, tồn tại dưới dạng viêm màng não mủ sau bội nhiễm viêm tai, viêm màng não kiểu thanh dịch.

Viêm não chất trắng bán cấp xơ hóa tuy là biến chứng ít gặp nhưng để lại di chứng nặng, khó tiên lượng, thường phải sau vài năm mắc sởi mới xuất hiện, chủ yếu gặp ở độ tuổi 2 - 20. Đây là bằng chứng cho thấy sự ẩn náu của virus sởi bên trong cơ thể người bệnh đáp ứng miễn dịch bất thường. Thời gian diễn tiến biến chứng có thể kéo dài từ vài tháng cho đến 1 năm. Người bệnh thường bị tăng trương lực cơ, co cứng mất não và tử vong.

Ngoài những biến chứng thần kinh thường gặp trên đây thì cũng sẽ có một số biến chứng ít gặp như: viêm thị thần kinh, viêm tiểu não, áp xe não do bội nhiễm vi khuẩn.

2.3. Biến chứng đường tiêu hóa

Một trong những biến chứng nguy hiểm do sởi gây ra ở đường tiêu hóa là viêm niêm mạc miệng. Biến chứng này xảy ra vào giai đoạn đầu của bệnh sởi, thường tự mất cùng ban sởi. Nếu biến chứng xuất hiện ở giai đoạn muộn của bệnh sởi thì căn nguyên chính là bội nhiễm, chủ yếu gặp ở người có điều kiện vệ sinh kém, dẫn đến tình trạng viêm hoại tử trong miệng, sốt, viêm loét môi.

Viêm dạ dày ruột gây tiêu chảy cấp hoặc kéo dài là biến chứng thường gặp ở trẻ em bị sởi. Biến chứng này có thể gặp ở giai đoạn các triệu chứng sởi khởi phát hoặc sau khi cắt sốt và giảm dần ban sởi. Tiêu chảy kéo dài dễ dẫn đến mất nước với các tình trạng: trũng mắt, miệng khô, tiểu ít,... Người bệnh không được bù nước đúng cách, kịp thời có thể bị sốc, suy thận, tử vong. Diễn tiến nặng thường gặp ở trẻ dưới 5 tuổi bị tiêu chảy do sởi, nhất là trẻ suy dinh dưỡng.

Ngoài ra, biến chứng đường tiêu hóa ít gặp hơn khi bị sởi là tình trạng tăng men gan, vàng da,...

2.4. Các biến chứng hiếm gặp khác

- Viêm cơ tim, viêm đài bể thận, xuất huyết giảm tiểu cầu sau nhiễm khuẩn, biến chứng mắt gây viêm loét giác mạc.

- Suy giảm miễn dịch: virus sởi có thể khiến hệ miễn dịch bị suy yếu. Sự suy yếu của hệ miễn dịch khiến cho một thời gian dài sau sởi, cơ thể giảm khả năng chống lại các bệnh lý nhiễm trùng. Sau mắc sởi có thể làm bệnh lao có sẵn tiến triển nặng hơn, hoặc xuất hiện bệnh lao mới.

3. Phương pháp phòng ngừa bệnh sởi

Hiện nay, có 2 dạng vắc xin sởi chính là dạng đơn và dạng kết hợp với mức độ hiệu quả là như nhau. Trong đó, đối với dạng kết hợp, vắc xin thường được kết hợp sử dụng cùng vắc xin rubella và vắc xin quai bị. Thông thường, người ta hay có xu hướng lựa chọn vắc xin dạng kết hợp bởi tính tiện lợi của nó. 

Vắc xin này có tính an toàn cao đối với sức khỏe của người tiêm, kể cả người bị nhiễm HIV. Theo nghiên cứu, tỷ lệ trẻ em 9 tháng tuổi có khả năng miễn nhiễm với bệnh sởi sau liều tiêm cơ bản đầu tiên là 85%. Tỷ lệ này ở trẻ trên 12 tháng tuổi là 95%. Hầu hết các trường hợp đều đạt miễn dịch sau 2 mũi tiêm. Vắc xin này có hiệu quả kéo dài nhiều năm liền. 

Theo khuyến cáo của Tổ chức Y tế thế giới WHO, tất cả trẻ em từ 9 tháng tuổi (đặc biệt trong vùng có dịch) nên được tiêm vắc xin sởi. Cụ thể như sau:

• Trẻ từ 9 tháng tuổi: tiêm vắc xin sởi đơn.
• Trẻ từ 12 tháng tuổi trở lên: tiêm vắc xin sởi kép.

Tại Việt Nam, theo Bộ Y tế và Viện Vệ sinh Dịch tễ cho biết mũi đầu tiên nên được tiêm cho trẻ trong giai đoạn từ 9 - 11 tháng tuổi. Mũi thứ hai được thực hiện sau đó khoảng 6 - 7 tháng (khi trẻ được 15 - 18 tháng tuổi). Khi trẻ ở độ tuổi 4 - 6 tuổi có thể tiêm thêm 1 mũi nhắc lại nếu cần thiết.

Đối với trẻ từ 12 tháng tuổi trở lên, trẻ vị thành niên và người lớn chưa từng mắc bệnh sởi hoặc tiêm vắc xin sởi trước đây thì cần tiêm ít nhất 2 mũi, lý tưởng là tiêm 28 ngày trước khi vào vùng có nguy cơ cao mắc bệnh. 

Đối với phụ nữ đang có ý định mang thai thì cần tiêm vắc xin sởi trước đó ít nhất 3 tháng. 

Hệ thống tiêm chủng Quốc tế FVC cung cấp dịch vụ tiêm chủng với nhiều loại vắc xin đa dạng dành cho các đối tượng khác nhau như: trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ, người lớn, phụ nữ trước và trong khi mang thai. Tiêm vắc xin tại Hệ thống tiêm chủng Quốc tế FVC, khách hàng sẽ được trải nghiệm những ưu điểm vượt trội về chất lượng dịch vụ:

– Trẻ sẽ được khám sàng lọc đầy đủ trước khi tiêm. Phụ huynh sẽ được tư vấn chi tiết về phác đồ tiêm, cách theo dõi và chăm sóc trẻ sau tiêm chủng đới với từng loại vắc xin nhằm đảm bảo hiệu quả và an toàn nhất cho trẻ.

– Đội ngũ bác sĩ và điều dưỡng giàu kinh nghiệm, chuyên nghiệp, thấu hiểu tâm lý trẻ và áp dụng cách giảm đau hiệu quả cho trẻ trong quá trình tiêm

– 100% trẻ tiêm chủng được theo dõi 30 phút sau tiêm và đánh giá lại sức khỏe trước khi ra về.

– Phòng tiêm chủng sạch sẽ, có khu chơi cho trẻ em giúp trẻ có cảm giác thoải mái và tâm lý tốt trước và sau khi tiêm chủng.

🏠 HỆ THỐNG TRUNG TÂM TIÊM CHỦNG QUỐC TẾ FVC

🪀 Tại ĐÀ NẴNG:
1️⃣ 64, Tôn Đức Thắng, Tam Kỳ, (Quảng Nam) Đà Nẵng.
2️⃣ 417, Phạm Văn Đồng, xã Núi Thành (Quảng Nam), Đà Nẵng.

🪀Tại QUẢNG NGÃI:
3️⃣ 359, Nguyễn Công Phương, Quảng Ngãi.
4️⃣ 755, Võ Nguyên Giáp, Quảng Ngãi.
5️⃣️ Vòng xoay Tịnh khê (300m phía bắc), Quảng Ngãi.
6️⃣️ Vòng xoay Bình Trị, Vạn Tường, Quảng Ngãi.
7️⃣️ Ngã 6, Bình Chánh, Bình Sơn, Quảng Ngãi.
8️⃣️ Ngã 3 đường lên Trà Bồng (100m), Bình Sơn, Quảng Ngãi.

☎️Hotline: 0327808086 🌍 tiemchungfvc.vn
📸 Hình ảnh được chụp tại FVC sau khi đã được khách hàng đồng ý!